PATRON - Królowa Jadwiga
Nazywana matką swojego ludu i Matką Narodów
W epoce, gdy europejskimi państwami rządzili cesarze, królowie i książęta, przypadki pełnienia (przynajmniej formalnie) funkcji monarchy przez osobę, która obecnie uważana byłaby za niepełnoletnią nie były czymś absolutnie wyjątkowym. W historii Polski jednym
z takich przypadków była Jadwiga Andegaweńska (1374 - 1399), koronowana 16 października 1384 r. jako dziesięcioletnia dziewczynka.
Królowa Jadwiga - jedyna w historii Polski kobieta zasiadająca na tronie i mająca wszelkie uprawniania monarsze - nie była Polką. Urodziła się 18 lutego 1374 r. jako trzecia córka króla węgierskiego (a także polskiego) Ludwika i Elżbiety, księżnej bośniackiej. W wieku czterech lat została zaręczona z ośmioletnim Wilhelmem Habsburgiem. Była dobrze wykształcona, interesowała się sztuką, znała kilka języków - poza rodzinnym węgierskim władała także polskim, łacińskim, niemieckim i włoskim.
Dziesięcioletnia królowa
Pomysł oddania korony Jadwidze narodził się wówczas, gdy po śmierci Ludwika Węgierskiego możnowładcy małopolscy nie zgodzili się na kontynuację unii personalnej z Węgrami, ani na regencję Zygmunta Luksemburskiego - męża Marii, siostry Jadwigi. Wezwana do objęcia polskiego tronu węgierska królewna przybyła wraz z dworem do Polski w 1384 r. Po przybyciu do Krakowa zamieszkała na zamku królewskim na Wawelu. Wkrótce potem, 16 października 1384 r. arcybiskup gnieźnieński Bodzanta uroczyście koronował ją na Królową Polski. Natychmiast po koronacji wszelkie dokumenty państwowe zaczęto wystawiać w imieniu nowego monarchy - dziesięcioipółletniej Jadwigi.
Narzeczony przybył do Krakowa
Objęcie polskiego tronu niekoniecznie jednak było tym, o czym węgierska królewna marzyła najbardziej. Latem 1384 r. szesnastoletni wówczas książę Wilhelm Habsburg przybył do Krakowa, by dopełnić przyrzeczonego mu - i Jadwidze - związku. Jedenastoletnia Jadwiga (już takie dziewczyny wychodziły wówczas za mąż) chciała małżeństwa z Habsburgiem. Przeciwni temu byli jednak polscy możnowładcy, upatrujący w związku Jadwigi z Habsburgiem groźby podporządkowania interesów Królestwa Polskiego polityce obcej dynastii.
Pomysł związku z Litwą
Jeszcze przed przybyciem Jadwigi do Krakowa pojawiła się w Polsce koncepcja związku państwowego z pogańską wówczas Litwą. Tylko w ten bowiem sposób oba kraje mogły skutecznie bronić się przed zagrożeniem, jakie stwarzało dla nich usadowione nad Bałtykiem agresywne państwo zakonu krzyżackiego.
Przypieczętowaniem unii polsko-litewskiej miało być małżeństwo Jadwigi z Wielkim Księciem Litwy - Jagiełłą. Tymczasem Jadwiga, która po prostu bała się związku z pogańskim barbarzyńcą, jakim był w jej mniemaniu Jagiełło, nadal potajemnie spotykała z Wilhelmem. W dążeniu do związku z austriackim księciem była całkiem zdeterminowana. Gdy panowie polscy, chcąc zapobiec jej schadzkom, polecili zamknąć wrota zamku na Wawelu, Jadwiga chwyciła siekierkę i osobiście próbowała je wyrąbać.
Unia na 400 lat
W końcu jednak ustąpiła. W 1385 r. zawarta została unia polsko-litewska w Krewie, a w rok później Jadwiga zerwała zaręczyny z Wilhelmem Habsburgiem i wyraziła zgodę na małżeństwo z Jagiełłą. Związek z dwadzieścia lat starszym od niej, niepiśmiennym Litwinem, był z jej strony niewątpliwym aktem poświęcenia się dla kraju za cenę rezygnacji z marzeń o prawdziwej miłości. Jednak polityczne znaczenie zawartego przez nią małżeństwa było ogromne: stworzony przez nie związek Polski z Litwą przetrwał cztery stulecia, aż do rozbiorów.
Prawdziwa królowa
Po koronacji Jagiełły na króla Polski Jadwiga zachowała nadany jej wcześniej tytuł (była więc nadal królem, a nie tylko królową - żoną króla). W latach 90-tych miała poważny udział w rządzeniu krajem. Doskonale rozumiała tajniki polityki, wykazując wielką przenikliwość zwłaszcza w sprawach krzyżackich i litewsko-ruskich. Dążyła do pokoju z Krzyżakami, pod warunkiem jednak zaprzestania niepokojenia Litwy przez Zakon.
Jadwiga odegrała zasadniczą rolę w doprowadzeniu do zgody między Jagiełłą a jego bratem, Witoldem.
Wielką popularność - i opinię świętości - przyniosła jej działalność charytatywna. Królowa Jadwiga fundowała kościoły
i klasztory, zakładała i obdarowywała szpitale, będące w tamtych czasach nie tyle instytucjami służby zdrowia, co raczej przytułkami dla ludzi starych, chorych i pozbawionych środków do życia. Wspierała głoszenie Ewangelii, troszczyła się
o rozwój kultu Bożego i jedność chrześcijan. Przyspieszyła ustanowienie diecezji wileńskiej.
Z historycznego punktu widzenia najważniejszym chyba jej gestem było zapisanie przez nią w testamencie wielkich sum (10 kg złota i osobistych klejnotów) dla założonej jeszcze przez Kazimierza Wielkiego Akademii Krakowskiej, dzięki czemu ta w 1400 roku mogła - już jako Uniwersytet Krakowski (zwany odtąd Jagiellońskim) - wznowić działalność.
Kanonizacja
Królowa Jadwiga zmarła, mając zaledwie 25 lat, 17 lipca 1399 r. wkrótce po urodzeniu - i śmierci - swego pierwszego dziecka - córeczki. Starania o ogłoszenie jej świętą podjęto już w pierwszym 25-leciu XV wieku, jeszcze za życia Jagiełły. Proces kanonizacyjny ciągnął się jednak niemal do końca XX w. Ostatecznie sfinalizował go papież Jan Paweł II, który podczas swej pierwszej pielgrzymki do Polski w roku 1979 podczas mszy św. przy grobie Królowej Jadwigi w katedrze wawelskiej ogłosił dekret o jej kulcie, a podczas pielgrzymki do Polski w 1997 r., w dniu 8 czerwca, podczas mszy św. odprawionej na krakowskich Błoniach, ogłosił ją świętą.
